2023(e)ko martxoaren 15(a), asteazkena

Mitología y leyendas griegas: Ulises y las sirenas / Pegaso / Edipo / Orfeo y Eurídice

 Ulises y las sirenas 

Probablemente el relato más conocido de las sirenas sea el de La Odisea de Homero.

Después de pasar una larga temporada en el palacio de Circe, Ulises emprende definitivamente

el camino a Ítaca. La diosa, antes de dejarle partir, le adelanta algunas de las aventuras que va

a vivir en los días siguientes. 


La primera de ellas será el encuentro con las sirenas. Las sirenas han sido famosas seductoras,

porque según la mitología eran capaces de encantar con su voz a los marinos con la intención

de raptarlos. Al cantar, parecían ser hermosas doncellas, pero los que sucumbían ante sus

encantos, pronto averiguaban su verdadera naturaleza. El canto de las sirenas anunciaba

de forma engañosa los placeres del mundo subterráneo. 


Las sirenas vivían en la isla de Artemisa, en donde yacían los huesos de los marineros que habían

sido atraídos por sus deliciosos cantos. Odiseo (Ulises), hombre de gran imaginación, cuando se

iban acercando a la isla temida, por consejo de Circe, ordenó a sus hombres que se taparan

los oídos con cera, y él, que no podía con la curiosidad de escucharlas, se hizo amarrar

al mástil, con orden de que pasara lo que pasara, no lo desataran. 


Al escuchar los cantos de las sirenas quiso soltarse pero sus compañeros no se lo permitieron.

Cuenta la leyenda que las sirenas, devastadas por su fracaso, se lanzaron al mar y murieron

ahogadas Ulises quiso escuchar el canto de las sirenas.  

----------------------------------------------------


La Leyenda de Pegaso 

Pegaso es un caballo alado. Su nombre proviene de una palabra griega que significaba manantial,

pues se decía que había nacido en las fuentes del Océano. Hay varias versiones de su nacimiento.

Por un lado se decía que había nacido del cuello de la Gorgona, cuando Perseo la mató en el mar. 


En esta perspectiva, resulta que su padre es Poseidón, y Crisaor su hermano gemelo. Otra versión

sostiene que nació en la Tierra, fecundado por la sangre derramada de la Gorgona, cuando

Perseo la mató. Una vez que nació, Pegaso fue al Olimpo, donde se puso a las órdenes de

Zeus, al llevarle el rayo. 


El papel de Pegaso más importante es en la leyenda de Belerofonte, sobre la que hay diversos

argumentos. Por un lado, se decía que Pegaso había sido regalado a Belerofonte por la diosa

Atenea (diosa de la sabiduría), pero según otras historias fue Poseidón el que dio el caballo a

Belerofonte. También se contaba que el héroe lo había encontrado cuando bebía en la fuente

de Pirene. 


Fue gracias a Pegaso que Belerofonte pudo matar a la Quimera y lograr por sí solo la victoria

sobre las Amazonas. Cuando Belerofonte muere, Pegaso volvió a la morada de los dioses.

Tiempo después, se dio el concurso de canto que enfrentó a las Musas con las hijas de Píero. 


El Monte Helicón estaba muy complacido por la belleza de las voces, por lo que empezó

a crecer amenazando con llegar al cielo. Al ver el peligro, Poseidón le ordenó a Pegaso

que fuera y golpeara a la montaña con uno de sus cascos para logrtar que volviera a su tamaño

normal, a lo que la montaña obedeció dócilmente. Pero, en el lugar donde Pegaso la había

golpeado brotó la Fuente Hipocrene, o Fuente del Caballo. 


Por último, Zeus lo convirtió en Constelación, para que fuera eterno. Cuando esto sucedió,

una pluma de sus alas cayó cerca de Tarso, y así la ciudad adoptó su nombre. 

 ----------------------------------------------------


La leyenda de Edipo  

En la leyenda Edipo es el hijo de los reyes de Tebas quienes ordenan su muerte nada más

nacer para evitar el maleficio de un viejo oráculo que ¿Un hijo de Poseidón? Belerofonte

montando a Pegaso. aseguraba que el hijo nacido de estos reyes mataría a su propio

padre y se casaría con su madre. Sin embargo, el criado encargado de ejecutarlo se apena

de la criatura y se lo entrega a un pastor que casualmente andaba por la región. 


Éste de regreso a su patria en Corinto entrega el hermoso niño a los reyes del país para

que lo adopten. Cuando Edipo crece, un día se entera del extraño oráculo y aterrorizado

decide escapar lejos de los que cree sus padres. 


En su huida, se topa en una encrucijada con un coche de caballos que está a punto de

atropellarle. Estalla una disputa y Edipo mata al señor de carro, un noble cuyo nombre ignoraba.

Era Layo, rey de Tebas. Edipo prosigue entonces su camino, dirigiéndose precisamente

a esta ciudad, pero le sale al encuentro un terrible monstruo, mitad mujer, mitad león alado,

conocido con el nombre de Esfinge, que asolaba la región, destruyendo a todos aquellos

que no sabían contestar certeramente a una pregunta que les hacía. 


Las adivinanzas de la Esfinge eran dos: ”¿Quién es el ser que al amanecer camina a cuatro

patas, a mediodía sobre dos y al anochecer sobre tres?”. 


Edipo da la respuesta correcta: “El hombre, que en su infancia gatea, en su juventud

camina erguido y en su senectud se apoya en un bastón”. 


La Esfinge plantea la segunda: “¿Cuáles son las hermanas que se engendran mutuamente?”. 


Edipo vuelve a acertar: “El día y la noche” (estas dos palabras son femeninas en griego). 


Una vez resuelto el enigma, el monstruo se suicida, y Edipo entra en la ciudad liberada de

su maldición. Allí la reina Yocasta, viuda del rey Layo, recientemente desaparecido, decide

casarse con el salvador de la ciudad. De él tendrá una prole nefanda: dos hijas, Antígona

e Ismene, y dos hijos, Eteocles y Polinices. 


Así se había cumplido la profecía. Y Edipo acaba matando a su propio padre, se casa

con su madre y tiene de ella cuatro hijos que a la vez son sus hermanos. La maldición de

esta familia continuó con el fin aciago de los hijos de Edipo.

----------------------------------------------------

La leyenda de Orfeo y Eurídice

Cuentan que cuando Orfeo tocaba no sólo los hombres, animales y dioses se quedaban

embelesados escuchándole, sino que incluso la Madre Naturaleza detenía su fluir para

disfrutar de sus notas, y que así, los ríos, plantas y hasta las rocas escuchaban a Orfeo

y sentían la música en su interior, animando su esencia. 


Más de una vez este mágico don le ayudó en sus viajes, como cuando acompañó a los

Argonautas y su canto pudo liberarles de las Sirenas, o pudo Edipo frente a la Esfinge,

dormir al dragón guardián del vellocino de oro. Pero eso es otra historia y debe ser contada

en otra ocasión... 


Además de músico y poeta, Orfeo fue un viajero ansioso por conocer, por aprender...

estuvo en Egipto y aprendió de sus sacerdotes los cultos a Isis y Osiris, y se empapó

de distintas creencias y tradiciones. Fue un sabio de su tiempo. Eurídice arrobada por el

canto de Orfeo Con tantas cualidades, no era de extrañar que las mujeres le admiraran y

que tuviera no pocas pretendientes. 


Eran muchas las que soñaban con yacer junto a él y ser despertadas con una dulce melodía

de su lira al amanecer. Muchas que querían compartir su sabiduría, su curiosidad, su vitalidad.

Pero sólo una de ellas llamó la atención de nuestro héroe, y no fue otra que Eurídice, quien

seguramente no era tan atrevida como otras y puede que tampoco tan hermosa... pero el amor

es así, caprichoso e inesperado, y desde que la vio, la imagen de su tierna sonrisa, de su mirada

brillante y transparente, se repetían en la mente de Orfeo, que no dudó en casarse con ella. 


Zeus, reconociendo el valor que había demostrado en muchas de sus aventuras, le otorgó la

mano de su ninfa, y vivieron juntos muy felices, disfrutando de un amor que se dice que fue único,

tierno y apasionado como ninguno. 


Pero no hay felicidad eterna, pues si la hubiera, acabaríamos olvidando la tristeza, y la felicidad

perdería su sentido... y también en esta ocasión sobrevino la tragedia. Quiso el destino que el

pastor Aristeo quedara también prendado de Eurídice, y que un día en que ésta paseaba por

sus campos, el pastor olvidara todo respeto atacándola para hacerla suya. 


Nuestra ninfa corrió para escaparse, con tan mala fortuna que en la carrera una serpiente

venenosa mordió su pie, inoculándole el veneno y haciendo que cayera muerta Orfeo va al

mismo infierno a buscar a Eurídice. sobre la hierba. No hubo lágrimas suficientes para

consolar el dolor de Orfeo, y una noche de las muchas que pasó en vela llorando a su amada,

decidió que si hacía falta, descendería él mismo a los infiernos de Hades para reclamar a Eurídice. 


Fue un viaje duro, tuvo que enfrentarse al guardián de las puertas de los Infiernos, Kancerbero,

quien a punto estuvo de atacar pero que finalmente respondió a la música de Orfeo como

otros tantos animales habían hecho anteriormente. 


Así fue como nuestro músico se internó en el submundo, sin cesar de tocar y de cantar su tristeza.

Cuentan que el mismo Hades se detuvo a escucharle, que las torturas se interrumpieron, que

todos encontraron un momento de paz en la visita de Orfeo. 


Sísifo, condenado a subir una piedra hasta la cumbre de la montaña una y otra vez, detuvo

su marcha; los buitres que torturaban a Prometeo desgarrando sus entrañas se posaron

en el suelo y Tántalo, quien jamás podría saciar su hambre o su sed, rompió a llorar olvidando

sus necesidades. Y los Señores del Infierno, Hades y Perséfone, quedaron conmovidos por la

belleza del canto de Orfeo. 


Así, decidieron devolver a la vida terrenal a Eurídice, con la condición de que ésta caminase

detrás de Orfeo en el viaje de vuelta al mundo de los vivos, y que éste no mirase atrás ni una

sola vez hasta que no estuvieran en la superficie. Y ambos emprendieron la marcha. El viaje

fue difícil, lleno de penurias. 


Si la bajada al Hades había costado, el ascenso fue aún peor. Eurídice seguía herida y débil,

y las sombras se cernían sobre ellos amenazadoras, el frío se colaba en sus huesos, los tropiezos

eran cada vez más frecuentes. A punto ya de llegar a la salida, cuando los primeros rayos de

luz traspasaron las sombras, Eurídice dejó escapar un suspiro aliviada, y Orfeo olvidó la orden

de Hades y miró hacia atrás por un instante. 


Entonces su amada empezó a desvanecerse, pues la condición impuesta había sido violada,

y aunque Orfeo se lanzó sobre ella en un abrazo que la retuviera, no fue más que aire lo que

estrechó entre sus brazos. Orfeo intentó entonces descender de nuevo al Hades, pero Caronte,

el barquero de la laguna Estigia, le negó la entrada, y ambos apenas pudieron despedirse con

una mirada a través de las aguas. Y aunque esperó Orfeo siete días con sus siete noches en

el margen del lago, acabó viendo que era demasiado tarde para enmendar su error, y marchó

a vagabundear por los desiertos, sin apenas probar bocado, acompañado sólo por su lira y

su música.


PREGUNTAS:



2023(e)ko martxoaren 10(a), ostirala

Aintzinako Egipto

 

El Cairo, Egiptoko hiriburua izan da betidanik.
Atzean piramideak ikus daitezke.

Antzinako Egipto Nilo ibaiaren behe ibilguan eta ertainean barrena sortu zen zibilizazio bat izan zen. Hiru garai historiko desberdin bereizi ohi dira: Inperio Zaharra, Inperio Ertaina eta Inperio Berria.

Nilo ibaiaren deltan hasi, iparraldean, eta Elefantina uharteraino (Assuan hirian, Niloren lehenengo ur-jauzian, hegoaldean) hedatzen zen, eta Eufratesetik Gebel Barkaleraino izan zuen eragina, hedapen zabaleneko garaietan. Haren lurraldeak barne hartu zituen, aldi ezberdinetan, ekialdeko basamortua eta itsaso Gorriaren itsasertza, Sinai penintsula eta mendebaldeko lurralde zabal bat, sakabanaturik zeuden hainbat oasi bere baitan hartuta. Historikoki, Goi eta Behe Egipto aldeak bereizten ziren, bata hegoaldean eta bestea iparraldean, hurrenez hurren.

Antzinako zibilizazio egiptoarra 3.000 urte baino gehiagotan zehar garatu zen. Nilo ibaiaren ibarreko hainbat hiriren bateratzearekin hasi, K.a. 3150 inguruan, eta K.a. 31 urtean amaitu zen, erromatar Inperioak Egipto ptolomeotarra konkistatu eta bere egin zuenean, azken hau Estatu bezala desagerraraziz. Gertaera honek ez zuen menderatze atzerritarraren lehen aldia irudikatu, baina Nilo ibaiaren ibarreko bizitza politiko eta erlijiosoaren mailaz mailako eraldaketa ekarri zuen, eta haren kulturaren garapen askearen amaiera iritsi zen.

Antzinako Egiptoko hiru inperioak

Antzinako Egiptoko historian hiru denbora-tarte handi bereizten dituzte arkeologoek. Denbora-tarte bakoitzean, faraoien portaera aldatu ohi zen. Denbora-tarte horiei inperio izena ematen zaie; zientzialariek honela izendatu zituzten: Antzinako Inperioa, Inperio Ertaina eta Inperio Berria.

Antzinako Inperioa

Egiptoko Antzinako Inperioan, faraoiak piramideetan lurperatzen zituzten. Piramideak, hala ere, arazotsuak izan ohi ziren: piramide bat eraikitzeak denbora luzea eskatzen zuen, garestia izaten zen eta gainera, ezkutzatzea zaila zen.

Antzinako egiptoar guztiek prestatzen zituzten hilobirako ondasunak. Hil ondoko bizitzan haien lana egingo zuten buztinezko irudi txikiak sortzen zituzten, eta bestelako gauza txiki asko sortzen zituzten ere bai, zeinak magikoki beharrezkoa izango litzateken edozein tamainatakoak bihurtuko ziren.

Faraoiek hilobirako ondasunak haiekin lurperatzea nahi zuten. Baina faraoien hilobi-ondasunak altxorrak ziren. Piramidea bigilatzeko gizonak ipintzen zituzten. Zaindariak piramideen ondoko hiri moduko batean bizi ziren, piramidearen oinarrian. Zaindari gehienak haien familiekin bizi ziren. Jende honi janaria, babesa eta arropak eman behar zitzaizkien. Horrela ordaintzen zitzaien zaindariei. Horrek guztiak gastu gehiago eragiten zuen.

Piramideak, hortaz, arazo eta gastu handia ziren. Piramideek modan egoteari utzi zioten.

Inperio Ertaina

Inperio Ertainaren garaian, faraoiak hilobi ezkutuetan lurperatzen zituzten. Hilobiak eraiki zituztenek lan paregabea egin zuten hilobiak ezkutatzen. Arkeologoek badakite zein faraoik agintzen zuten garai horretan. Antzinako egiptoarrek sinesten zuten hil ondorengo bizitzan desagertuko zirela, beren izena nonbait idaztea lortu ezean. Heriotzaren ondorengo bizitzaz gozatzea zen denen asmoa, horregatik faraioek euren izena edonon idazten eta zizelkatzen zuten. Arkeologoak, oraindik ere, ez dira gai izan hilobi guztiak aurkitzeko.

Inperio Berria

Inperio Berrian, faraoi guztiak eremu geografiko bereko ezkutuko hilobietan lurperatzen zituzten. Arkeologoek eremu horri Erregeen harana izena eman diote. Historian garai horretan bihurtu zen Egipto antzinako garaiko potentzia mundiala.


Mesopotamia

Mesopotamiako zibilizazioa Mediterranear itsasoa eta
Ekialde Hurbilaren artean hedatu zen.

Mesopotamiako zibilizazioan lehenengo hiriak sortu ziren.

Mesopotamia antzinako lurralde bat izan zen, gaur egun Ekialde Hurbila deitzen dugun lekuan zegoena, Irak, Siriako ekialde, Turkiako hego-ekialde eta Irango hego-mendebaldean. Antzinaroko zenbait zibilizazio edo kultura garrantzitsu garatu ziren bertan, besteak beste asiriarrak, sumertarrak, akadtarrak, babiloniarrak eta persiarrak. Aspaldiko herri haiek estatu-hiri independentetan antolatu ziren hasieran, baina inperio zabalak eratu zituzten gero; gainera, idazkera, aritmetika, geometria eta literatura landu zituzten lehen herriak izan ziren. Idazkera, adibidez, gure aroa baino lehenagoko hirugarren milurtean garatu omen zen, duela 5.000 urte inguru, beraz: idazkera kuneiformea deitzen zaio, ziri itxurako marrak erabiltzen zirelako.

Mesopotamia izena antzinako greziarrek eman ziotena da, Tigris eta Eufrates ibaien arteko lurraldea zelako (izan ere, grezieraz, "bi ibairen arteko lurra" esan nahi du).

Mesopotamiako zibilizazioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hainbat zibilizazio garatu ziren Mesopotamian batzuk besteen jarraian:

  • Sumer: ezagutzen den lehen zibilizazio mesopotamiarra. Hegoaldean hasi zen, K.a. 4500. urte inguruan. Nekazaritza garatu eta ureztatzeko sistemak eraiki zituzten, ibaietako ura soroetara eramateko. K.a. 4000. urtearen ondoren, munduko lehen hiriak sortu ziren bertan: Kish, Uruk, Ur eta Lagash. K.a. 3000. urte inguruan, munduko lehen idazkera-sistema asmatu zuten, kuneiforme deitua.
  • Akadtar Inperioa: Sumertik iparraldera Akad izeneko hiria zegoen. K.a. 2350. urtetik aurrera, Sargon izeneko akadtar agintari batek Sumer eta gainontzeko Mesopotamiaren zati handi bat konkistatu zituen. Hau izan zen munduko lehen inperioa.
  • Babiloniar Inperioa: K.a. 1900. urte inguruan. K. a. 36an, amorrita izeneko herriak Mesopotamia osoa konkistatu zuen. Haien gobernupean, Babilonia Mesopotamiako hiririk garrantzitsuena bihurtu zen. Hiria hain boteretsua zenez, eskualde osoa Babilonia izenarekin ezagutu zen. Babiloniar erregerik garrantzitsuena Hammurabi izan zen. Haren erregealdian egindako lege multzo bategatik da ospetsua: Hammurabiren Kodea.
  • Asiria: Babilonia, K.a. 1600 inguruan hasi zen indarra galtzen. Mesopotamia sortutako hurrengo potentzia handia Asiria izan zen. K.a. 1300ean, asiriarrak inperio bat eraikitzen hasi ziren Mesopotamiako iparraldean eta haratago. K.a. 671. urtean, Asurbanipal izeneko erregeak Egiptoraino hedatu zuten bere inperioa, ordura arteko inperiorik zabalena eratuz. Errege honek Niniveko liburutegi handia eraiki zuen, idazkera kuneiformez idatzitako milaka taulatxo gordetzen zituena; haien artean aurkitu zen Gilgamexen epopeia da. Asiriar Inperioa K.a. 609an amaitu zen.
  • Persia: K.a. 539. urtean, Persiako inbaditzaileek, Ziro II.a erregearekin, kaldearrak konkistatu zituzten; ia bi mende iraun zuen persiarren nagusitasunak, K.a. 330 inguruan Alexandro Handiak Dario III.a erregea garaitu zuen arte.
  • Seleukotar Inperioa: K.a. 312. urtean, Alexandro Handiaren jeneraletako batek, Seleukok, inperio helenistiko bat sortu zuen Mesopotamian. Hiriburua Seleuzia Tigrisekoa izeneko hirian kokatu zuen eta Babilonia abandonatuta geratu zen. Seleuzia milioi erdi bat biztanle izatera iritsi omen zen.
  • Erromatar Inperioa: K. a. 63an, Mesopotamia Garaia Erromatar Inperioaren probintzia bat bihurtu zen; Mesopotamia Beherea, aldiz, Partiar Inperioaren barnean geratu zen. Seleuzia hiria bi inperioen arteko mugatik gertu zegoen, eta, horregatik, eraso ugari jasan zituen eta azkenik abandonatua izan zen.

Aintzin aroa (K.a. 3.500 - K.o. 476)

 

Aintzin aroan 4 zibilizazio eman ziren: Mesopotamia, Egipto, Grezia eta Erroma,
guztiak Mediterraneo itsasoaren inguruan eta Ekialde Hurbilean.

Aintzin aroa (K.a. 3.500 - K.o. 476)

Antzinaro edo antzinatea Europako eta inguruko lurraldeetako historiako garai bati deitzen zaio; garai hori, idazkera sortzen den unetik (sumeriar herria, Irak aldea) hasita Erromatar Inperioa erortzen den arteraino edo Erdi Aroraino zabaltzen da. Nahiko denbora-tarte zabala betetzen du: 4.000 urte inguru. Haren barruan sarturik dago Antzinate klasikoa deitzen dena: Grezia eta Erromako zibilizazioak loratu zireneko garaia.

Garai honetan, hiriak sortu ziren, eta aginte politikoak, antolaturiko erlijioak eta gizarteko klaseen arteko banaketa agertu ziren. Gainera, hainbat inperio ere sortu ziren: hots, nazio eta lurralde ugari konkistatu eta menperatu zituzten estatu edo erreinu handiak.

Antzinaroko zibilizazio handiak Mediterraneo itsasoaren inguruan edo oso hurbil sortu ziren:


Mesopotamia (sumeriarrak, babiloniarrak eta asiriarrak) (K.a. 3.500 - K.o.539)


Mesopotamiako herri bat


Egipto (K.a. 3.100 -  K.a. 1.000)

El Cairo, Egiptoko hiririk garrantzitsuena, Nilo ibaiaren alboan eraikia.

Grezia (K.a. 1.100 - 146)

Atenea greziar jainkosaren omenez eraikitako tenplua.


Erroma (K.a. 752 - K.o. 456)

Erromako Coliseoa





2023(e)ko martxoaren 9(a), osteguna

Sísifo

Sísifo

 Sísifo y el peso de la culpa

(Mitología griega)

Sísifo era el rey de Ephyra, una próspera ciudad en Corinto. Su padre era el rey Eolo de Tesalia y su madre Enarete. Estaba casado con la ninfa Merope, con quien tuvo cuatro hijos.





Vídeo del mito griego Sísifo
el cual cargaba con su culpa (una gran piedra) para el resto de sus días,
un castigo de los dioses por haber sido malvado.

.

Sísifo era un rey muy astuto y gracias a él, Ephyra se convirtió en una ciudad muy próspera, un lugar donde fluía el comercio, tanto por tierra como por mar. Sin embargo, para lograr tal prosperidad, recurrió a trucos y engaños. 


Tanto es así que, en muchas ocasiones, violó el acuerdo de hospitalidad que había creado Zeus, la Xenia, que promovía la generosidad con los viajeros que llegaban hasta otras tierras. Así Sísifo llegó a terminar con las vidas de muchos extranjeros para demostrar que además de astuto era despiadado. Pretendía que los hombres le tuvieran respeto y sí, también miedo.


El dios Zeus empezó a enfadarse con tal actitud despótica hacia los hombres y, sobre todo, por no respetar la Xenia que él mismo había creado. Sin embargo, Zeus no pudo más cuando, tras secuestrar a la ninfa Egina, Sísifo que había sido testigo del rapto, se lo reveló a su padre, el rey del río, Asopo:


- He visto cómo Zeus secuestraba a tu hija, dijo Sísifo. Puedo revelarte dónde está, si me das algo a cambio.


- ¿Qué es lo que deseas? - preguntó Asopo.


- Deseo un manantial para mi bella ciudad, una fuente que fluya por la Acrópolis de Corinto - respondió Sísifo.


- Así sea - prometió Asopo.


Y así fue como Asopo recuperó a su hija, no sin enfurecer al dios Zeus, que tras las constantes afrentas de Sísifo, decidió castigarle para siempre. Le pidió a Tánatos, el dios de la muerte, que se lo llevara y lo encadenara en el Inframundo (un lugar similar al infierno). Pero, Zeus olvidó que Sísifo era una persona muy astuta, y no dudó que algo ocurría cuando vio aparecer a Tánatos. Para evitar que se lo llevara al inframundo, le invitó a comer en una celda y una vez que se hubo despistado, le encadenó y pudo escapar. 


Con la muerte encadenada, ningún mortal podría ir al inframundo y Sísifo quedó satisfecho con su hazaña. Durante un tiempo, nadie murió, pero este hecho no podía pasar desapercibido y, al no recibir más humanos, Hades, rey del inframundo, enfureció.


- ¡Cómo es posible que nadie llegue al inframundo! - clamó Hades a su hermano Zeus - ¡has de resolver esta situación de inmediato!


- No te preocupes, enviaré a Ares, dios de la guerra, a liberar a Tánatos y a llevarte a Sísifo al inframundo - respondió Zeus. 


Sísifo, mientras tanto, que sabía que Zeus vendría a clamar venganza, le pidió a su esposa que no le rindiera honras fúnebres cuando muriera. Y así fue, Ares atrapó a Sísifo, le llevó al inframundo y su mujer cumplió su promesa.


Estando ya en el inframundo, Sísifo se acercó a Hades y se quejó: 


- ¡Cómo es posible que mi esposa no cumpla con el deber de realizar mis honras fúnebres! - repetía una y otra vez Sísifo.


Tanto insistió que Hades le dejó volver a la vida para que pudiera hablar con su esposa y reprenderle por tal afrenta. Sin embargo, el astuto Sísifo no tenía intención de volver al inframundo y se quedó en su ciudad durante muchos años hasta que accedió a volver allí. 



Sísifo cargando con la piedra en la montaña.


Estando de vuelta en el inframundo, Zeus y Hades, hartos de los ardides y engaños de Sísifo, le impusieron un castigo ejemplar. Le condenaron a empujar eternamente una pesada piedra por la ladera de una empinada montaña. Y, al llegar allí, la roca rodaría hasta el valle, Sísifo tendrá que recogerla y volviera a empujarla ladera arriba. Y así se repite por toda la eternidad, Sísifo sigue empujando la piedra hacia la montaña para que esta vuelva a caer ladera abajo. Ese es el peso de la culpa que tenía que llevar Sísifo por haber sido malvado.


-------------------------------------------------



PREGUNTAS SOBRE LA LEYENDA DE SÍSIFO:


1- ¿Quién era Sísifo? Descríbelo:

Sísifo era el hijo de Eolo, dios del viento, y era muy listo (astuto). Era un semi-dios y rey de Corinto,

ciudad que lo hizo muy próspera, porque atraía a muchos comerciantes y viajeros.

Pero Sísifo aparte de listo también era malvado porque engañaba y mataba a la gente.


2- ¿Qué pasó con el secuestro de Egina, la hija de Asopo?

El águila de Zeus secuestró a Egina. Entonces Sísifo le dijo al padre de Egina

que había sido sido secuestrada por Zeus, cuando no fue así, sino que fue su águila.

Entonces Sísifo prometió a Asopo un manantial de agua potable a cambio de decirle

dónde estaba su hija Egina.


3- ¿Cómo se libró Sísifo de ir al inframundo?

Sísifo primero engañó a Tánatos, dios de la muerte, diciéndole que le iba a regalar unas pulseras,

pero eran grilletes para encadenarlo. Así, Hades, dios del inframundo, se enfadó mucho

porque nadie moría. Zeus le dijo que mandaría a Ares, dios de la guerra para atrapar a Sísifo.

Al final muchos dioses del Olimpo estaban muy enfadados con Sísifo porque siempre andaba

engañando a todos.


4- ¿Qué castigo le puso Zeus a Sísifo?

Zeus se enfadó muchísimo porque Sísifo era un gran mentiroso y por ello le puso un gran castigo.

Zeus le dio una gran piedra para que lo subiese a una montaña, pero cuando llegaba

a la cima (punta) se le caía de vuelta al valle, y así seguía hasta la eternidad (para siempre).

De esta forma Sísifo no descansaba nunca y todos los días cargaba con la gran piedra a cuestas.


5- ¿Qué es lo que has aprendido de esta leyenda griega?

Que las malas acciones no nos dejan tranquilos, y si no las solucionamos las llevaremos

como una gran carga en nuestras espaldas, la culpa por haber hecho mal.


2023(e)ko martxoaren 8(a), asteazkena

Nazioarteko Emakumeen Eguna - martxoak 8 de marzo - Día Internacional de la Mujer

 


Sorkunde (euskaraz)

Sorkunde (gazteleraz)

Martxoaren 8a, Nazioarteko emakmearen eguna.



MARIZIKINA NAIZ


Arazo txiki bat dut: amari nire izena ahaztu zaio. Ane dut izena, baina, aspaldian, amak Marizikin deitzen dit. Gaur, afaritan, arrautza gorringoa erori zait elastiko zuriaren gainera. Biribil laranja bat egin du paparrean, gorringoak.
- Zikindu egin da – esan diot amari.
- Zikindu egin duzu, Marizikin! – erantzun dit amak.
Ez dakit zergatik, baina amari oso garrantzitsua iruditzen zaio kamiseta nork zikindu duena argitzea, arrautzak ala nik, emaitza berbera den arren; biribil laranja bat paparrean. Halakoxeak dira amak. Nirea bai behintzat. Atzo tomate-saltsaz lohitu nituen galtzak. Hain da zaila tomate-saltsa arropak zipriztindu gabe jatea! Propio horretarako egina dirudi! Koilaratik salto egin eta triangelu gorri bat egin zidan galtzetan, tomateak.
Egiptoko piramide bat zirudien eguerdiko hamabietan, eguzkitan gorri-gorri. Faraoiekin eta Tutankamon bezalako izen barregarriekin pentsatzen ari nintzela, bat-batean, Marizikin! Entzun eta salto egin nuen aulkitik. Ez dizuet esan. Badut neba bat ere, Antton, eta ni bezain narrasa da, baina ez ni bezain marizikina. Amari ez zaio nebaren izenik ahaztu. Anttoni Antton deitzen dio amak; baita gorringoa, tomate-saltsa edo espinaka-purea erortzen zaizkionean ere.
Ni haserretu egiten naiz amak nebari Marizikin deitzen ez diolako, baina kexatzen banaiz señoritak itxura eman behar du esaten dit amak. Eta nik ez dut ezer ulertzen.
Uste dut mutilentzat ez dagoela marizikin bezalako hitzik. Ez dute halakorik asmatu. Auskalo zergatik. Arraroa da mundua. Arraroa da guztiz. Pentsa, batzuetan, amak Marizikin! Esaten dit zikintzen ez naizenean ere. Nork entenditzen du hori?
Freskagarria edan ondoren korroka egiten dudanean, adibidez. Edo atzamarra behar ez del lekuan sartzen dudanean. Sudurrean, adibidez. Edo neure buruari kilimak egiten dizkiodanean. Amak eskuan jo eta Marizikin! esaten dit. Eta nik ez dut zikina non dagoen ikusten. Ez dakizkidan gauza asko daude. Esaterako, handitan zer izan nahi dudan. Munduan ofizio asko daude, baina amak bat hautatu du niretzat: handitan ni señorita izatea nahi du. Beti ari zait señorita izateko zer egin behar den eta zer ez esaten. Zerrenda osatu dut neure egunerokoan:
Señorita izateko arauak: 1.- Ez zikindu. 2.- Ez hautsi galtzarik. 3.- Ez jolastu futbolean. 4.- Ahoa itxita jan. 5.-Ez hitz egin gehiegi. 6.- Ondo orraztu. 7.- Ez esan hitz itsusirik. 8.- Eseri hankak itxita. 9.- Ez haserretu. 10.- Ezkondu, umeak izan eta pozik bizi. Behin arau guztiak batera betetzen saiatu nintzen – tira, ezkontzarena eta umeena kenduta -, eta antsietate krisi bat izan nuen. Hala ere, ez nion saiatzeari utzi, eta igandeko bazkarira ondo orraztuta joan nintzen, mototsa eginda, eta ez nintzen oso berbalapiko aritu. Gainera, lehenengo platera eta bigarrena txukun-txukun jan nituen, eta pozak zoratzen nengoen. Amari begiratzen nion zeharka, eta nitaz harro zegoela antzematen nion. Baina, pozaren pozez txokolatezko tarta jaten ari nintzela… – Horrela ez zara sekula señorita izango! –entzun nion amari haserre. Txokolate-tanta bat erori zitzaidan ezpain-ertzetik behera. Soineko berria zikindu nuen. Negarrez joan nintzen nire gelara, inoiz señorita izaterik izango ez nuelako. Ez nekien nolako lana zen señoritarena, baina amak niretzat aukeratu bazuen ona izango zen, onena; aberastu ere egingo nintzen agian… Ohean etzan nintzen, ni bezalako marizikin batek zer ofizio izan zezakeen hausnartzera. Eta ez pentsa, aurkitu nituen batzuk! Futbolari, mekaniko, lorezain, zabor-biltzaile, rock talde bateko abeslari, baserritar, sukaldari, iturgin…
Eta bat-batean, argia ikusi nuen. Banekien handitan zer izan nahi nuen! Bazegoen nire neurrira eginiko ofizio bat!!! Zikintzearen truke ordaindu egingo zidaten… Eta agian famatu egingo nintzen… Eta elkarrizketak egingo zizkidaten egunkarietan… Eta ama harro egongo zen nitaz… ARTISTA izango nintzen! Ordutik, badut sekretu bat. Ezin izaten diot tentazioari eutsi, eta nahita zikintzen naiz batzuetan, tomateak, gorringoak, erremolatxak eta txipiroien tintak nolako formak egiten dituzten ikustearren.
Marraztu ditut ardi gorriak, balea moreak, erreka beltzak, astronauta urdinak, marrazo arrosak… Baina nire obra gorena amaitu berri dut. “Tutankamon eta señorita” du izena. Seguru amari asko gustatuko zaioka!!!

Uxue Alberdi

MARIZIKINA NAIZ

MARIZIKINA NAIZ

Arazo txiki bat dut: amari nire izena ahaztu zaio. Ane dut izena, baina, aspaldian, amak Marizikin deitzen dit.

Gaur, afaritan, arrautza gorringoa erori zait elastiko zuriaren gainera. Biribil laranja bat egin du paparrean, gorringoak.

Zikindu egin da –esan diot amari.

Zikindu egin duzu, Marizikin! –erantzun dit amak.

Ez dakit zergatik, baina amari oso garrantzitsua iruditzen zaio kamiseta nork zikindu duena argitzea, arrautzak ala nik, emaitza berbera den arren; biribil laranja bat paparrean. Halakoxeak dira amak. Nirea bai behintzat.

Atzo tomate-saltsaz lohitu nituen galtzak. Hain da zaila tomate-saltsa arropak zipriztindu gabe jatea! Propio horretarako egina dirudi! Koilaratik salto egin eta triangelu gorri bat egin zidan galtzetan, tomateak.

Egiptoko piramide bat zirudien eguerdiko hamabietan, eguzkitan gorri-gorri. Faraoiekin eta Tutankamon bezalako izen barregarriekin pentsatzen ari nintzela, bat-batean, Marizikin! Entzun eta salto egin nuen aulkitik.

Ez dizuet esan. Badut neba bat ere, Antton, eta ni bezain narrasa da, baina ez ni bezain marizikina. Amari ez zaio nebaren izenik ahaztu. Anttoni Antton eitzen dio amak; baita gorringoa, tomate-saltsa edo espinaka-purea erortzen zaizkionean ere.

Ni haserretu egiten naiz amak nebari Marizikin deitzen ez diolako, baina kexatzen banaiz señoritak itxura eman behar du esaten dit amak. Eta nik ez dut ezer ulertzen.

Uste dut mutilentzat ez dagoela marizikin bezalako hitzik. Ez dute halakorik asmatu. Auskalo zergatik. Arraroa da mundua.

Arraroa da guztiz. Pentsa, batzuetan, amak Marizikin! Esaten dit zikintzen ez naizenean ere. Nork entenditzen du hori?

Freskagarria edan ondoren korroka egiten dudanean, adibidez. Edo atzamarra behar ez del lekuan sartzen dudanean. Sudurrean, adibidez. Edo neure buruari kilimak egiten dizkiodanean. Amak eskuan jo eta Marizikin! esaten dit. Eta nik ez dut zikina non dagoen ikusten.

Ez dakizkidan gauza asko daude. Esaterako, handitan zer izan nahi dudan.

Munduan ofizio asko daude, baina amak bat hautatu du niretzat: handitan ni señorita izatea nahi du. Beti ari zait señorita izateko zer egin behar den eta zer ez esaten. Zerrenda osatu dut neure egunerokoan:

Señorita izateko arauak

1.- Ez zikindu.

2.- Ez hautsi galtzarik.

3.- Ez jolastu futbolean.

4.- Ahoa itxita jan.

5.-Ez hitz egin gehiegi.

6.- Ondo orraztu.

7.- Ez esan hitz itsusirik.

8.- Eseri hankak itxita.

9.- Ez haserretu.

10.- Ezkondu, umeak izan eta pozik bizi.

Behin arau guztiak batera betetzen saiatu nintzen –tira, ezkontzarena eta umeena kenduta-, eta antsietate krisi bat izan nuen.

Hala ere, ez nion saiatzeari utzi, eta igandeko bazkarira ondo orraztuta joan nintzen, mototsa eginda, eta ez nintzen oso berbalapiko aritu. Gainera, lehenengo platera eta bigarrena txukun-txukun jan nituen, eta pozak zoratzen nengoen. Amari begiratzen nion zeharka, eta nitaz harro zegoela antzematen nion. Baina, pozaren pozez txokolatezko tarta jaten ari nintzela…

– Horrela ez zara sekula señorita izango! –entzun nion amari haserre.

Txokolate-tanta bat erori zitzaidan ezpain-ertzetik behera. Soineko berria zikindu nuen. 

Negarrez joan nintzen nire gelara, inoiz señorita izaterik izango ez nuelako. Ez nekien nolako lana zen señoritarena, baina amak niretzat aukeratu bazuen ona izango zen, onena; aberastu ere egingo nintzen agian…

Ohean etzan nintzen, ni bezalako marizikin batek zer ofizio izan zezakeen hausnartzera. Eta ez pentsa, aurkitu nituen batzuk! Futbolari, mekaniko, lorezain, zabor-biltzaile, rock talde bateko abeslari, baserritar, sukaldari, iturgin…

Eta bat-batean, argia ikusi nuen. Banekien handitan zer izan nahi nuen! Bazegoen nire neurrira eginiko ofizio bat!!! Zikintzearen truke ordaindu egingo zidaten… Eta agian famatu egingo nintzen… Eta elkarrizketak egingo zizkidaten egunkarietan… Eta ama harro egongo zen nitaz…

ARTISTA izango nintzen! Ordutik, badut sekretu bat. Ezin izaten diot tentazioari eutsi, eta nahita zikintzen naiz batzuetan, tomateak, gorringoak, erremolatxak eta txipiroien tintak nolako formak egiten dituzten ikustearren.

Marraztu ditut ardi gorriak, balea moreak, erreka beltzak, astronauta urdinak, marrazo arrosak…

Baina nire obra gorena amaitu berri dut. “Tutankamon eta señorita” du izena. Seguru amari asko gustatuko zaioka!!!


Uxue Alberdi