Inprentaren asmakuntzaren historia laburra
Inprentaren asmakuntza gure historian eragin handiena izan zuen asmakizunetako bat izan zen, eta horrek erabateko aldaketa ekarri zuen hurrengo urteetan gertatuko ziren gertaeretan. Inprentaren asmakuntzak aldaketa historiko, kultural eta intelektuala ekarri zuen. Erdi Aroan (476 - 1492) pentsamoldearen bilakaera gelditu zen eta Aro Modernon (1492 - 1789) errenazimendua eman zen, berpizkudea.
Nork asmatu zuen inprenta?
Inprinta Erdi Aroaren amaieran eta Aro Modernoaren hasieran eman zen. Inprentaren asmakuntza Johannes Gutenberg alemaniarrari egozten zaio 1440. urtean. Gutenberg "inprentaren aitatzat" hartzen da, hainbat urtez frantziarren, italiarren, holandarren eta alemaniarren arteko lehian aritu ondoren.
Johannes Gutenberg erlijio kristauko urregile alemaniarra zeneta 42 lerroko Biblia izenekoa argitaratu zuen. Tipografia mugikorrarekin inprimatutako lehen liburua izan zen. Azkenean, bere biblia 1456an argitaratu zen, 324 eta 319 orrialdeko bi liburukitan. Guztira 180 unitate inprimatu ziren, eskuz egindako kopiak baino askoz gehiago.
Inprentaren historia
Inprimategi modernoaren inprentaren edo asmakuntzaren historia, esan bezala, Erdi Aroaren amaieran eta Aro Modernoaren hasieran gertatzen da, ia 1492an Kolon aurkitu zenean. Hala ere, honen aurretik beste inprenta mota batzuk egon ziren, nahiz eta askoz ere aztarnatsuagoak izan. Horietako bat 1041. eta 1048. urteen artean egin zuena da, B￮ shèng asmatzaile txinatarrak. Shèng-ek tipo mugikorren lehen inprenta-sistema diseinatu zuen arroz-paperarekin. Hala ere, sistema konplexuegia zen, portzelanazko piezetatik errenkadan jarritako txinatar karaktere solteak zizelkatzen zirelako, eta, beraz, ez zuen Gutenbergek berak urregile gisa izan zuen esperientziari esker diseinatu zituen metalezko piezekin egindako Gutenbergek adinako onarpenik izan. 1440. urtearen ondorengo urteetan, inprenta modernoa asmatu zen data, asmakizun hori azkar hedatu zen. 30 urte eskasetan Gutenbergen inprimategi kopurua Europako 110 lekutan baino gehiagotan banatua zegoen.
Inprentaren asmakuntza gehien onartu zuen herrialdeetako bat Italian izan zen, jatorrizko herrialdekoak ere gaindituz. Zenbait herrialdetan, hala nola Espainia, Ingalaterra edo Frantzia bezalako herrialde batzuetan inprentak ez zuen hainbesteko onarpenik izan, liburuaren eta inpresioen merkataritza edizio italiarrena zelako, eta horiek ziren produktu hauen banatzaile nagusiak. Inprentaren bilakaerak beste argitalpen mota batzuk ekarri zituen — liburuez gain —, hala nola prentsa-tiradak, albiste garaikideen lehen inprimakiekin, orri solte moduan. Azkar, inprimategiak eta inprimagailu berriek lekua hartu zuten ehunka liburu-kopia eta milaka tirada inprimatzeko aukera emanez gaur egunera arte, eta mundu osora hedatu zen.
Zer garrantzi izan zuen inprentaren asmakuntzak?
Sarreran aipatzen genuen inprentaren asmakuntzak aldaketa ekarri zuela historian, kulturan eta intelektualean. Izan ere, asmakizun horrekin, era guztietako liburuen eta dokumentuen ehunka kopia inprimatu ziren, eta orain arte eliza katolikoak gutxi batzuk baino ez zituen, monjeak baitziren eskuz idatzitako kopien arduradun bakarrak. Feudalismoaren garaian, eliza katolikoak erlijio-erakundeari bakarrik ematen zion ezagutzak erreproduzitzeko eta zabaltzeko eginkizuna. Horrela, hitz egin ezin ziren gaiak debekatzen zituen eta gehien interesatzen zitzaionei buruz hitz egitea ahalbidetzen zuen. Inprentaren asmakuntza, Errenazimendua eta intelektualtasuna bat egiten duten kontzeptuak dira. Inprimategia asmatzearekin batera, Erdi Aroko azken etapan — eta Errenazimenduaren hasieran — zeuden testuak ugaritu egin ziren, eta horrek irakurleen eta irakurketaz eta ezagutza berriez arduratzen ziren pertsonen kopurua handitzea ekarri zuen — biztanleriaren alfabetatze-maila nabarmen handituz —. Jakina, historian eta kulturan inprentaren asmakuntzak berebiziko garrantzia izan zuen. Horri esker, garai hartako informazioaren zati handi bat bildu ahal izan zen — bestela desagertu egingo zen —, eta kultura mundu osoko gainerako hiri eta eskualdeetan zabaldu zen.
Zein da testuaren gaia?
Zeintzuk dira testuaren bigarren mailako gaiak?
1- Zeinek asmatu zuen inprenta, zein urtetan, non eta zein liburu inprimatu zuten lehena?
2- Gutenbergek zein urtetan argitaratu zuen lehen liburua? Zenbat ale edo unitate guztira?
3- Liburuak egiteko zein da metodorik praktikoena, eskuz idaztea edo inprentaren bitartez egitea?
4- Gutenbergen inprentaren aurretik zein beste inprenta mota asmatu ziren?
5- Liburuez gain, zein beste motatako argitalpen motak argitaratu ziren?
6- Zer garrantzi izan zuen inprentaren asmakuntzak?
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina